Kaartje en beschrijving Kleine Mensjesroute door het dorp / 5 km

Deze dorpsroute omvat momenteel ruim 45 minitafereeltjes en is een leerzame wandeling en speurtocht over en door Oudenbosch van een kleine 5 kilometer. Je komt op verrassend leuke  plekken! De route is een particulier initiatief en wordt gratis aangeboden. Als je van de route genoten hebt kun je ons steunen door een kleine gift te doen. Dit zal volledig gebruikt worden voor onderhoud, vervanging en uitbreiding.

Mist u iets of komt u een beschadiging tegen? Laat het ons even weten via de contactknop.  Tevens vinden we het super als u een reactie achterlaat op deze website.

In sommige kubusjes zit wat vocht. Dat hoort een beetje bij deze tijd van het jaar. Deze worden één voor één hersteld. Soms wordt besloten een geheel nieuw tafereeltje met een nieuw verhaal te plaatsen.

Veel plezier!

Ps wij zijn ook te vinden op Facebook en Instagram!

Genoten van deze wandeling? Steun de KleineMensjesroute met een kleine donatie door op onderstaande link te klikken

https://steunactie.nl/actie/kleine-mensjes-route-oudenbosch-3/-35947

1. Nachtwandeling van Vincent van Gogh /Stationsstraat 7 /achter het raam, rechts van de brievenbus

Wist je dat Vincent van Gogh op 7 april 1877 een wandeling maakte van Station Oudenbosch naar Zundert? Hij schrijft op 8 april 1877 aan zijn broer Theo: “Zaturdag avond vertrok ik met den laatsten trein uit Dordrecht naar den Oudenbosch en wandelde van daar naar Zundert. Daar in de hei was het zoo mooi, al was het donker kon men toch onderscheiden hoe die heivlakte en mastboschen en moerassen zich heinde en ver uitstrekten, […]. De lucht was graauw maar de avondster scheen tusschen de wolken door en nu en dan zag men ook andere sterren. Het was nog zeer vroeg toen ik te Zundert op het kerkhof kwam waar het zoo stil was, ik ging nog eens zien naar al de oude plekken en paadjes en wachtte het opgaan van de zon af.”

2. Bromsnor /Lollestraat 17 /rechts naast de voordeur

Er zijn zo’n 50 (!) bijnamen voor politie of politieagent, waaronder ‘platte petten’, ‘koddebeier’ en ‘klabak’. De meesten van deze bijnamen zijn beledigend of afkeurend maar gelukkig zijn er ook die met meer respect deze beroepsgroep benoemen.

3. Taartjes van eigen deeg /rechts beneden naast regenpijp /Markt 78

Ouders van jongens en meisjes van de beide internaten St Louis en St Anna mochten in het weekend hun kinderen opzoeken. Soms was dit extra feestelijk en bezochten ze de taartjeswinkel van Looijmans. Ondanks dat de tearoom al jaren dicht is, kent iedereen dit pand want hier werden de lekkerste taartjes van Oudenbosch gegeten! Niet voor niets is de tearoom koninklijk onderscheiden.

4. The making off /Markt 72 /rechts van de deur achter het raam

In Oudenbosch wordt flink gebouwd! Zo zal het dorp nog leuker en mooier worden. Op dit adres wordt ook hard gewerkt! Namelijk aan alle kubusjes en tafereeltjes die in de Kleine Mensjes Route te zien zijn: Het hele proces van poppetjes schilderen, de locaties uitzoeken, de verhaaltjes schrijven en op de website plaatsen gebeurt vanuit de Kunsthal Oudenbosch. Veel plezier bij de zoek- en wandeltocht!

De werkmannen komen langzaam tot leven door laagje over laagje te beschilderen!

5. Collegestraatje, bij Markt 70, direct links om de hoek, onder de vensterbank

Als je Googled op Collegestraatje Oudenbosch snapt Google er niets van en geeft ie aan dit straatje niet te kennen. Bestaat het straatje dan wel echt? Jazeker: dit is echt het Collegestraatje, zo genoemd omdat vroeger de Latijnse school hier aan de Markt gevestigd was. Tijd voor een officieel bord moeten de Kleine Mensjes gedacht hebben…

6. Kleinste kapsalon van Oudenbosch /Jezuïetenplein 2 /rechts naast de deur

Het kappersvak is een eeuwenoud beroep. Al in de steentijd werden de wilde haren gekort. Nog niet met een schaar maar met vlijmscherpe stenen. De mensen die toen leefden geloofden dat de ziel in het haar zat. De haren werden geknipt om de ziel van al het kwaad te ontdoen. Bij de Grieken en Romeinen werden baarden om de drie dagen afgeschoren met bronzen messen. Dit om te voorkomen dat ze tijdens veldslagen aan hun baard van het paard werden getrokken. Tijdens de Franse Revolutie gingen zowel mannen als vrouwen grote, gepoederde pruiken dragen. Na deze revolutie raakten de pruiken uit de mode en werd er weer naar hartenlust haar geknipt.

Door de komst van TV zagen we steeds meer mensen. Mensen met wie we ons wilden identificeren en op wie we wilden lijken. Ook met het kapsel. Zo zagen we in de Beatles-tijd veel lange haren en grote bakkebaarden. Ook vandaag de dag doen de kapsels van celebraties het goed en willen mensen soms lijken op hun idool.

7. Truus op de Brommer /Markt 54 /onder de brievenbus

De brommer bestaat sinds de jaren 40 van de vorige eeuw. Tot 1966 was de officiële benaming rijwiel met een hulpmotor. De naam bromfiets is in 1950 bedacht door een journalist van het dagblad het Parool. Later werd dit voertuig in de volksmond brommer genoemd. Tegenwoordig zijn ze steeds zeldzamer. De scooter heeft het overgenomen.

8. FF biechten /Markt 52 /links naast de entree

Kijk achterom: Dé Basiliek van Oudenbosch. Ga naar binnen en waan je even echt in het buitenland.

Oudenbosch is een katholiek bolwerk. Nog steeds kom je regelmatig gepensioneerde en uitgetreden broeders en zusters tegen die soms met de bewoners een drankje drinken om zo verhalen uit te wisselen. Hier ziet u de in Oudenbosch bekende broeder Frank die heel wat kilometers aflegt op zijn stalen ros.

9. Kunt u me doorverbinden? /bij Markt 50 naar links /direct aan de rechterkant halverwege onderaan de muur /onder het plaatje van de ouderwetse telefoon /zonder kubus

Eigenlijk was het meneer Meucci die zo slim was de telefoon uit te vinden, maar hij had geen geld om patent aan te vragen. In 1867 doet meneer Bell dit wel en ontstaat in Nederland het werkwoord “bellen”.

Het Oude Postkantoor van Oudenbosch In 1923 wordt het Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie (PTT) opgericht. Tot 1990 is dit bedrijf onder verschillende namen de enige aanbieder in Nederland. Daarna komen er meerdere aanbieders bij en hebben we inmiddels verschillende aanbieders. De “vaste” lijn verdwijnt uit steeds meer huishoudens.

10. Twee toeristen /Achter het Postkantoor 48 /op de scheiding van de muur van Huize Zantvoort en de hoge stenen schutting /zonder kubusje

Dag en nacht kon je hier een stadsgidsje vinden die wachtte op bezoekers om samen met hem de Kleine Mensjesroute te lopen. Deze is helaas tot twee keer toe verdwenen. Nu staan er twee toeristen op een nieuw stadsgidsje te wachten! Kijk voor meer informatie over stadswandelingen op de website van Visit Halderberge. 

11. Door de bomen het Artboretum zien /Achter het Postkantoor 1 /rechts van de entree (stalen poort)

Arboretum Oudenbosch is een groene parel in het historische hart van Oudenbosch. De paterstuin, broedertuin, de grot en de heiligenbeelden zijn tastbare herinneringen aan de vroegere kloostertuin. Het ontwerp van de huidige tuin stamt uit 1987.

Een arboretum is een wetenschappelijke tuin waar onderzoek werd gedaan naar bomen en planten. Dit arboretum is goed bewaard gebleven en wordt tegenwoordig volledig bijgehouden door vrijwilligers.

Tijdens openingstijden van dit prachtige Arboretum kun je verder speuren naar de Kleine Mensjes die hier verstopt zijn! De Kleine Mensjes Klimaatroute is geschikt voor jong en oud en vertelt op leuke en luchtige wijze over het klimaat en de natuur. Bij der balie kunt je gratis een routekaartje, plattegrond en vergrootglas krijgen! Zeer de moeite waard!

12. Applaus! /Achter het Postkantoor 3 /aan de rechter zijkant van het pand

Op deze plek sta je voor het Thomashuis van Oudenbosch. Een Thomashuis is een kleinschalige woonvoorziening voor mensen met een verstandelijke beperking. De bewoners en de verantwoordelijke zorgverleners wonen er op een zo gewoon mogelijke manier met elkaar samen. Korte communicatielijnen, warmte en persoonlijke aandacht staan centraal.
Dit gebouw was vroeger de toneelzaal en aula van het St Louis. Hier vonden optredens plaats voor de jongens die hier op het internaat zaten. Dit clowntje is hier dan ook helemaal op zijn plaats om het hoog geëerde publiek te vermaken met zijn grappen en zijn grollen.

13. De 367 broeders van St. Louis /Gonzagaplein /hoog in de rechterboom voor de entree van de begraafplaats /zonder kubus

Een broeder of frater (Latijn voor ‘broeder’) is een katholieke theologiestudent of geestelijke die geen (hogere) wijding heeft ontvangen, maar die in een congregatie of een orde de drie kloostergeloften van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid heeft afgelegd. Het komt voor dat een man wel intreedt, maar niet de capaciteiten of roeping heeft om priester te worden. Zo iemand kan binnen de orde toch veel nuttig werk verrichten, bijvoorbeeld als missionaris, onderwijzer, koster of ziekenbroeder. In Oudenbosch waren veel broeders onderwijzer op het Saint Louis. Na hun dood werden ze hier begraven. De broederbegraafplaats is vrij toegankelijk en zeker de moeite van het bekijken waard!

14. Jongens / Aloysiushof 68 / de Herbergier / helemaal links op het pand

‘De liefde, de liefde zo stil en zo teer de liefde, de liefde die praat haast niet meer, de liefde, de liefde die glimlacht alleen met bleekroze lippen stil voor zich heen’

Uit: Jongens die het nog nooit hebben gedaan van Joost Prinsen

15. Zeikerds /St. Louisplein /in het tunneltje vanaf het tafereeltje Jongens aan de rechterkant / goed zoeken naar onze 3 zeikerds /zonder kubusje

In Nederland is wildplassen binnen de bebouwde kom in principe verboden. Je kunt hier een boete van €150 voor krijgen! Om wildplassen tegen te gaan worden op steeds meer plekken openbare toiletten geplaatst. Bij de kerk in Breda springen schijnwerpers aan om wildplassers weg te jagen.

Deze 3 zeikerds nemen dus wel een risicootje!

16. Schipper mag ik over varen /St. Louisplein /op één van de stenen pilaren waar de groene lantaarns op staan

Het in 1840 opgerichte Saint Louis was één van de oudste en grootste katholieke jongensinternaten van Nederland. In hoogtijdagen werden meer dan 700 jongens opgevangen. Eind jaren ’60 werden er ook schippers- en kinderen van kermisexploitanten opgevangen. Niet snel daarna sloot het meisjesinternaat Sint Anna haar deuren en werden deze meiden ook opgevangen in het Saint Louis. Hiermee werd het een ‘gemengd’ internaat dat pas in 2005 definitief haar deuren sloot.

17. Youp van ’t Hek /St. Louisplein /Achterin het groene hofje grenzend aan het plein, links van de deuren onder een vensterbank

De opa van Youp van ’t Hek heeft hier op het St. Louis internaat gezeten. Hier doceerde en componeerde hij (kerkelijke) muziek. Ook hier ontwikkelde hij zijn eigen muziekinstrument; een holle kist met daarop wijnglazen. Hij doopte zijn vingers in azijn en liet, door draaiende bewegingen met zijn vingers op de glazen te maken, het instrument zingen. Hier in Oudenbosch is wellicht het zaadje geplant voor de creativiteit van Youp van t Hek.

18. Poort van de Vrijheid /Markt 36 A/B /links van de poort

Wist u dat na de tweede wereldoorlog in 1945, zo’n 13.000 overlevende Joden, verzetsstrijders, dwangarbeiders, zigeuners, homoseksuelen en politiek gevangenen per trein aankwamen in Oudenbosch? Saint Louis fungeerde als Nationaal Ontvangst Centrum, een soort repatriëringsplaats. Ook Nederlanders die zich aansloten bij de Waffen SS kwamen na de bevrijding eerst naar hier.

Het moet een vreemde gewaarwording geweest zijn om deze oorlogsslachtoffers naast Nederlandse SS-ers te zien terugkeren.  Met hun laatste schamele bezittingen liepen zij door deze poort, nu de poort van de vrijheid genoemd.

19. Archeologie in het museum /Markt 30A /loop door de poort /zoek het kubusje rechts van het stalen hek in de buurt van de brievenbussen

In het Natuurhistorisch en Volkenkundig Museum Oudenbosch kun je o.a. de archeologische collectie bewonderen.
Ruim 2000 jaar geleden trokken Romeinse legers Brabant binnen. In die tijd was dit een gebied met moerassen en dichte bossen. De Romeinen bleven hier zo’n vijf eeuwen. Ze bouwden steden, nederzettingen, aquaducten, bruggen en nog veel meer.
Toen ze zich terugtrokken uit ons land lieten ze allerlei spullen achter. Die werden later teruggevonden en opgegraven door archeologen.
In dit museum vertellen ze over die voorwerpen en de geschiedenis van onze provincie.
Een bezoek aan dit museum is zeker de moeite waard!

20. In de banksy /Markt 26 /aan de linkerkant van het pand, om het hoekje

Banksy laat over de hele wereld zijn kunstwerken achter. Niemand weet wie Banksy is, maar het kan zijn dat je op een ochtend langs een straat loopt en ineens een echte Bansky aantreft. Wij zouden deze kunstenaar heel graag uitnodigen om naar Oudenbosch te komen, maar tot die tijd moeten we het met een wel hele kleine afdruk van een van zijn bekendste werken doen.

21. Kleren maken de mand /Markt 24 /links naast de deur /ergens bij het raam

Met het intreden van het digitale tijdperk zijn steeds meer mensen on-line gaan shoppen en verdwijnen er helaas steeds meer winkeltjes uit het straatbeeld. In Oudenbosch proberen we de winkels overeind te houden door zoveel mogelijk in het dorp onze boodschappen te doen. Hier kun je leuke kleding, lokale biertjes en mooie sieraden kopen. Hier kun je ook de Kleine Mensjes Postcard kopen ‘Groetjes uit Oudenbosch’ voor 1€.

22. Op de fiets /Fenkelstraat 3 /links naast de ingang

Er wonen op dit moment meer dan 17,5 miljoen mensen in Nederland. En het aantal fietsen? Zo’n 23 miljoen! Best veel mensen hebben dus meer dan één fiets, bijvoorbeeld een aparte mountainbike of stadsfiets. Als je al deze fietsen achter elkaar zet, heb je 30.000 kilometer aan fiets!

Een fiets heeft heel veel verschillende onderdelen, maar de meeste losse onderdeeltjes zitten in de fietsketting. Denk er maar eens over na: je fiets heeft een frame, wielen, spaken, trappers… En die bestaan weer uit kleinere, losse onderdelen.

Dus werk aan de winkel voor deze fietsenmaker!

23. Pokémon /Fenkelstraat 15 /onder de brievenbus

Pokémon is in 1991 in Japan bedacht door Satoshi Tajiri. De naam is een afkorting van “Pocket Monsters”. Er kon een spel gespeeld worden op de (nu ouderwetse) Game Boy en er verschenen prachtige kaarten van. Die kunnen verzamelaars onderling ruilen. Ook kwam er een anime serie op TV.

Nu nog steeds is Pokémon populair onder jong en oud. In dit kubusje zie je Pikachu, een schattig geel knaagdiertje met het lichaam van een hamster en de oren van een konijn. Zijn staart lijkt op een bliksemschicht en zijn wangetjes hebben zakjes om elektriciteit op te slaan.

24. Biertje? /Fenkelstraat 15 /rechts van de etalage

Duizenden jaren geleden werd er al bier gebrouwen! Bierrecepten zijn gedurende de geschiedenis overgeleverd en gebruikt.
In de Middeleeuwen was dagelijks bier drinken heel normaal. In dat bier zat wel veel minder alcohol. Het water was in die tijd dermate smerig dat men in plaats daarvan bier dronk. De oude Grieken en daarna de Romeinen vonden bier een minderwaardig drankje. Zij gaven de voorkeur aan wijn. De elite in Europa nam deze gewoonte over. Maar inmiddels is bier drinken weer bon ton onder alle lagen van de bevolking. Zelfs onze koning lust wel een biertje op zijn tijd. Hij werd vroeger niet voor niets Prins Pils genoemd!
Oudenbosch had tot het eind van de jaren 50 vorige eeuw twee bierbrouwerijen; Het Anker en Het Bourgognekruis. Nu is er binnen de gemeente Halderberge alleen in Hoeven nog de brouwerij ’t Meuleneind. In Oudenbosch vindt jaarlijks in september het bierfestival Oudenbosch plaats waar diverse speciaal biertjes geproefd kunnen worden.

25. Halve zool /Fenkelstraat 21-A /rechts van etalage

De titel halve zool stamt nog uit de begintijd van de route. Er zijn steeds minder schoenmakers, jammer want uit ervaring weten we dat schoenen makkelijk weer jaren meegaan nadat ze hier onder handen zijn genomen. Ook de schoenmaker die hier onze schoenen repareerde is helaas eind 2021 gestopt. Onze kleine vriend zit te wachten Hoog op de H totdat zijn pijpen zijn ingekort. Gelukkig is hier nu een kleermaker, want ook kleding gaat goed nog een nieuw leven mee.

26. Weldoenster /Fenkelstraat 22 /links van de deur

Op dit adres woonde Maria Jacoba Boogaerts (1796-1883), weduwe van Johannes Hopstaken. Ze was een statige, rijke dame. In 1872 stelde ze een bedrag van 27.000 gulden beschikbaar om de bouw van een gesticht voor zieken en bejaarden mogelijk te maken. Dat werd het Sint Elisabeth gesticht in Oudenbosch. De Franciscanessen van Charitas namen de ziekenverzorging op zich. Later schonk ze nog eens 12.000 gulden om een kapel bij het complex te bouwen. In 1983 werd het gesticht verlaten. Het werd al gauw een bouwval en het werd afgebroken. Op die plaats, West-Vaardeke 11-A, staat nu een Medisch Centrum. Helaas is zij nooit geëerd met een straatnaambordje. Om dit goed te maken krijgt ze nu een heus standbeeld in dit kubusje!

27. Paraplu /Fenkelstraat 30 /rechts naast etalage tussen de regenpijp en de ‘leiding’

In Nederland zien we paraplu’s hoofdzakelijk als een praktisch voorwerp dat ons beschermt te de regendruppels die op ons neerdalen. Ieder jaar worden er 1.1 miljard paraplu’s weggegooid. 

Toch is de functie van de paraplu niet altijd zo geweest. De oorsprong ligt in het oude Egypte. Dit was rond 2450 voor Christus. In die tijd werd de paraplu gebruikt als parasol, zodat, vooral rijke mensen bescherming hadden tegen de zon. 

De paraplu heeft een grote symbolische waarde in veel religieuze ceremonies. Vaak werden ze hier gebruikt als symbool om goden, godinnen en bisschoppen of zelfs heilige voorwerpen te eren. 

In het oude Rome werd de paraplu ‘umbraculum’ genoemd wat letterlijk grote paraplu betekent en werd gebruikt om de paus te beschermen tegen de zon. Zie je ooit een paraplu in een kerk dan weet je zeker dat het een Rooms Katholieke Basiliek is. De enige keer dat dat de paraplu in de kerk wordt geopend, is wanneer de paus op visite komt.  

28. Modeblad /Fenkelstraat 38 / achter het raam!

Meer dan 200.000 jaar geleden begonnen onze verre voorouders met het dragen van kleding als bescherming tegen koude en regen. Ze gebruikten dierenhuiden, wol en plantaardige materialen. Gaandeweg werd het steeds belangrijker hoe kleding eruit zag. Langzaam ontstond het begrip “mode”. Voor de komst van internet bepaalden gedrukte modebladen wat er trend zou worden. Een bekend modeblad is Vogue. In het kubusje zie je acteur Timothée Chamalet op de cover van een uitgave uit 2022. Hij was de eerste man die op de cover van dit blad verscheen! Hij liet zich fotograferen in genderneutrale kleding.

29. Fanfare /Professor van Ginnekenstraat 1 /links naast de deur

Een fanfare (uit het Arabisch: ‘fanfar’) is een muziekensemble dat bestaat uit koperblazers, slagwerkers en saxofonisten. Vooral in Nederland en België komen veel fanfares voor. Nederland heeft op dit moment 2300 fanfares, maar dat worden er steeds minder vanwege de vergrijzing. De muzikanten zijn veelal op leeftijd en het aantrekken van nieuwe leden lukt niet altijd even goed. In Halderberge vind je nog een aantal actieve fanfares, maar als je googled op fanfare Oudenbosch, kom je bij een filmhuis terecht. Dit filmhuis toont iedere donderdagavond de allermooiste nieuw uitgekomen films in de filmzaal van de middelbare school. Zeker een aanrader er eens naar toe te gaan.

30. Voetjes van de vloer /Professor van Ginnekenstraat 14 /rechts van de etalage

Er bestaan meer dan 150 verschillende soorten dansen. Ook in Oudenbosch wordt er flink gedanst, zelfs op wereldniveau levert onze dansschool klasse.

31. Op goed geluk! /Professor van Ginnekenstraat 13 /links naast de entree, onder de witte brievenbus

Nummer 13 wordt vaak beschouwd als een ongeluksgetal door degenen die bijgelovig zijn. Maar als een engelennummer is nummer 13 zeer gunstig (engelennummer 13 is een teken van je engelen dat je verbonden bent met spirituele verlichte meesters en hun vermogen om je te helpen om je wensen te manifesteren).

Van onbetekenende, onbeduidende personen of zaken zegt men wel eens: zo gaan er wel dertien in een dozijn (dus in een twaalftal); men kan er dus nog wel één op toe krijgen, van zo weinig waarde zijn ze.

32. Watergeuzen /Kade 11 /naast de vensterbank

Voordat de Tachtigjarige Oorlog (1568 – 1648) uitbrak ging het op economisch gebied heel goed met Oudenbosch. Er was een levendige handel in turf. De turf werd met grote schepen vanuit deze haven naar Dordrecht getransporteerd. De haven van Oudenbosch vervulde dus een belangrijke rol in Nederland. Aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog vielen watergeuzen Oudenbosch binnen via de haven. Het dorp werd geplunderd en platgebrand. Watergeuzen worden ook wel vergeleken met piraten. In dit kubusje zie je een klassiek zeepiraatje. De meeste piraten droegen een ooglapje. Dat schoven ze opzij als ze afdaalden naar het donkere ruim van het schip dat ze veroverd hadden. Dat oog hoefde niet te wennen aan het donker, Zo kon de piraat gelijk alle schatten zien die daar lagen. En meenemen!

33. Hoed gezien /Kade 21 /onder linker raam

Een hoed als statement, een hoed om te laten zien van welke “stand” je was. Hoeden om je vettige haren te bedekken. Sinds de 2e Wereldoorlog wordt de hoed nauwelijks meer gedragen.

Enkel met Prinsjesdag zie je nog hoeden op de hoofden van vrouwen. De mannen laten het hier afweten. Ook met carnaval dragen mensen nog graag een hoed. Dit is een van de weinige plekken waar je nog een hoed kan laten aanmeten.

34. De boot missen…of toch niet? /Kaaistraat 2 /links van de entree onder de vensterbank

De kano wordt al heel lang en over de hele wereld gebruikt. De kano van Pesse, de oudste kano, stamt uit de periode tussen 8200 en 7600 vóór Christus. De term ‘kano’ komt van het Portugees / Spaanse woord ‘canoa’. Ze denken dat dit woord via Columbus afkomstig is van de in de Caraïben gebruikte benaming voor stamkano’s. Hier kun je kano’s huren al zitten deze twee jongens liever in een opblaasbootje.

35. Kade 6-8 /zoek achter het glas naar “Hoe het begon”

Hier start de Kleine Mensjes Havenroute! De ontstaansgeschiedenis van Oudenbosch en de haven wordt hier op ludieke en originele wijze verteld met 14 leuke tafereeltjes! Klik op het kaarte van de Kleine Mensjes Havenroute voor de volledige route.

De haven van Oudenbosch heeft zijn eerste succes aan de turfhandel te danken. De monniken lieten in de 13de eeuw dit gebied ontginnen. Omstreeks 1300 werd door hen een kanaal gegraven. Later werd het gebruikt om stenen vanuit België aan te voeren om de Basiliek te kunnen bouwen.

36. Keizer Nero /Kade 24

Het verhaal gaat dat keizer Nero (37-68 n.Chr.) door een groene smaragd naar gladiatorengevechten keek. Waarschijnlijk was hij bijziend. Een smaragd is familie van het mineraal beril. Dit materiaal, maar dan een kleurloze variant, werd vroeger gebruikt om glazen te slijpen. Hier komt het woord ‘bril’ vandaan.
In de Middeleeuwen kon alleen de bovenlaag van de bevolking lezen. Dat is één van de redenen dat toen de bril alleen door bemiddelde mensen gebruikt werd. Het vinden van een geschikte bril was toen een kwestie van uitproberen. Oogmetingen bestonden in die tijd nog niet.
Tegenwoordig heeft zo’n 50% van de Nederlandse bevolking een bril of lenzen nodig om goed te kunnen zien. Gelukkig kan op deze plek een goede oogmeting worden gedaan!

37. Dronken mannen /Polderstraat 1 /rechts naast de ingang om ’t hoekje

Jongeren drinken steeds meer. Het aantal jongeren tussen 12 en 17 dat met een alcoholcoma in het ziekenhuis belandt, neemt schrikbarend toe. Uit onderzoek blijkt dat vooral in de weekenden wordt gedronken. Het allereerste drankje krijgen de meesten aangeboden door hun ouders. Veel pubers zijn daarom in de veronderstelling dat hun ouders het niet erg vinden als ze ook buiten de deur drinken.

38. Energie(k) /Stoofstraat 35 /In de etalage op een dakpan

Energiek Halderberge is een initiatief van inwoners uit Halderberge. De energie die Energiek Halderberge produceert is 100 % groen en wordt 100 % lokaal opgewekt. Hierdoor kunnen ze je precies vertellen waar de energie die ze leveren vandaan komt. Met de opbrengsten stimuleren ze nieuwe projecten in Halderberge rondom het opwekken van duurzame energie. Meer informatie vind je op http://www.energiekhalderberge.nl

39. Gezellig zootje /Stoofstraat 15 /tussen de twee ramen in aan het pleintje links van nummer 15

De meesten kennen ’t Stoofje als tweedehands winkel. Maar ’t Stoofje biedt meer: het is een ontmoetingsplaats, -en activiteitencentrum en inloopcafé. De ruimte werd zelfs te klein en in 2019 werden de twee naastgelegen panden erbij getrokken. Nu biedt het plaats aan zo’n 5.000 bezoekers per jaar.

40. Zouaaf 2063 /Markt 31 /rechts van de trap op de muur

In 1860 roept Paus Pius IX katholieke jongens op te helpen in de strijd voor het behoud van onafhankelijk pauselijk gebied in Italië. Zo’n 3000 Nederlandse jongens geven gehoor aan deze oproep en vormen, samen met Zouaven uit andere Europese landen, het leger van de Paus.
In dit kubusje zie je het portret van Zouaaf nummer 2063, Pieter Janszoon Jong uit Lutjebroek. Een boom van een kerel! Hij was zo groot dat men in heel Rome geen passend uniform voor hem kon vinden. Bij zijn aanmelding sprak de burgemeester van Lutjebroek: “Vriend, wat wilt ge toch begaan? Waarom zoudt gij wapens gaan dragen voor een vreemde vorst?” Waarop Pieter zei: “Wat zeg je? De Paus een vreemde? De paus is mijn vader zeg ik je!”, en vol strijdlust vertrok hij vanuit Oudenbosch met de trein richting Rome.
Pieter stierf op 18 oktober 1867 een roemvolle dood bij de slag van Monte Libretti.
Wil je meer weten over de Zouaven? Hier bevindt zich het Zouavenmuseum.

41. Koekjes van Buys in ieders huis /Markt 37 /rechts naast de deur

In 1891 kocht Bernardus Buijs (later met i-grec vanwege internationale export van ‘Angel Kisses ‘) een bestaande bakkerswinkel op dit adres. Hij bakte o.a. brood voor de inwoners van St Louis (aan de overkant). In die tijd nam hij ook broodfabriek De Voorzorg in de Lollestraat over en rolde er een nog onbekende delicatesse van schuim, eiwit en dun laagje chocolade uit de fabriek. Via Oudenbosch maakte Nederland in de jaren twintig kennis met de negerzoen.

42. Beschermde wieg /Markt 45 / je slaat even links af het Jan Gielenplein op /op de houten schutting /links van de poort onder de stenen rand

Zwanger zijn zonder dat dit gewenst is, zonder dat er achtervang of ondersteuning is. De angst voor de gevolgen dat je omgeving erachter komt. In Nederland zijn er verschillende mogelijkheden om onder geheimhouding te bevallen en het kindje af te staan. Toch gebeurt het gemiddeld één keer per jaar dat een vrouw, om welke reden dan ook, deze instanties niet wil of kan benaderen. Als ze echt geen kant meer uit kan en besluit afstand te doen van het baby’tje (door het ergens onbeschermd achter te laten of, nog erger, om te brengen), kan ze haar baby’tje in een speciaal kamertje leggen: De beschermde wieg. Achter deze muur staat zo’n wiegje.

43. Pseudo – bedriegertjes /Jan Gielenplein 4 (apotheek) /links van de ingang

Op het eerste gezicht lijkt het een rustig plasje hier midden op dit plein. Maar wacht, zie je dat grijze paaltje naast het water? En kijk! Daar zit een knop op! Als je die indrukt wacht je een verrassing. Er spuit opeens water uit de vloer op allerlei manieren. Het zijn een soort bedriegertjes.

De originele bedriegertjes vind je in de Gelderse gemeente Rozendaal. Daar beginnen de vele fonteintjes op willekeurige momenten te spuiten, Dat is natuurlijk heel spannend. Hier moet je de spanning zelf maken. Op warme dagen is dat een feest voor kinderen.

44. TIP /rechts naast de hoofdingang van de Basiliek /rechts naast deur van het TIP

Met ingang van 1 april 2023 bevindt het toeristisch informatiepunt zich in de voormalige doopkapel van de Basiliek. De meeste bezoekers komen naar Oudenbosch om de Basiliek te bezoeken. Maar dit dorp heeft nog veel meer te bieden. Van woensdag tot en met zaterdag staan er vrijwilligers klaar om toeristen warm te ontvangen en informatie te geven. Dit vrolijke kubusje zet deze vrijwilligers flink in het zonnetje! Hier kun je ook de Kleine Mensjes Postcard ‘Groetjes uit Oudenbosch’ kopen voor 1€.

45. Lezen en laten lezen /St Annaplein 3 /rechts van de entree /rechts naast de regenpijp /onder de afbeelding van de non

Een openbare bibliotheek is in de wereld het meest democratisch object – Doris Lessing (brits schrijfster en Nobelprijswinnaar literatuur 2007) 1919-2013. Het klooster Sint Anna werd gesticht in 1837 als succursaalhuis van de Franciscanessen van Roosendaal, maar werd al spoedig een zelfstandige congregatie. Er was een school en een weeshuis aan het klooster verbonden. In 1994 werd het klooster door de zusters verlaten. Het kreeg een nieuwe bestemming als raadszaal en bibliotheek.

46. Loslopende non /rechts van de hoofdingang van het st. Anna /zonder kubus

Dit is het oude klooster Sint Anna. Hier waren tot 1994 een meisjesinternaat en -onderwijsinstellingen ondergebracht. De meisjes, tussen de 6 en 20 jaar, werden opgevangen door de nonnen van Franciscanessen van Oudenbosch. Een non is een vrouwelijke monnik. Het woord monnik betekent “eenzaam”. Non (Latijn: nonnus = oud, gebruikt voor eerbiedwaardige personen) of (klooster)zuster is een katholieke of orthodoxe vrouw die de kloostergelofte van armoede, zuiverheid en gehoorzaamheid heeft afgelegd om een religieus leven te leiden.

47. Burgemeesterswoning /Sint Bernaertsstraat 1 /aan de linkerkant van het huis, achter het raam

In 2022 is Bernd Roks in dit huis komen wonen. Sinds 2021 is hij de burgemeester van de gemeente Halderberge. In 1997 is een aantal dorpen samengekomen en vormen de huidige gemeente Halderberge. In deze kubus zie je de burgemeester geportretteerd met op de achtergrond het gemeentewapen van Halderberge. Over het gemeentewapen is destijds flink gesteggeld. Uiteindelijk is voor dit ontwerp gekozen. In de bovenste helft zie je de Burcht uit ’t wapen van Hoeven, aan beide zijden geflankeerd door de bomen uit het wapen van Oudenbosch. De vogels in de onderste helft zijn afkomstig uit het wapen van Nieuw- en Oud Gastel.

48. Sint Bernaertsstraat 27 /links naast de etalage

Wijnhandel Van Spaandonk bestaat al sinds 1864…hoeveel glaasjes wijn zouden er sindsdien gedronken zijn uit de kelder van dit familiebedrijf?

Fan van de Kleine Mensjes? Klik op onderstaande link voor een kleine donatie. Het geld wordt gebruikt voor onderhoud en vernieuwing van de route.

https://steunactie.nl/actie/kleine-mensjes-route-oudenbosch-3/-35947

Enthousiaste bezoekers!